Vogelbescherming Vlaanderen is tegen het houden van roofvogels door particulieren en het geven van roofvogelshows en demonstraties. Vogels kunnen in gevangenschap niet hun natuurlijke gedrag vertonen; grote afstanden vliegen om te jagen, een partner vinden, jongen grootbrengen. Als dieren hun natuurlijke gedrag niet kunnen vertonen zorgt dat (in vele gevallen) voor stress en dus voor een verminderd dierenwelzijn.
Daarnaast gebeurt het regelmatig dat een gehouden vogel ontsnapt (of vrijgelaten wordt) en in de natuur terecht komt. Dit kan grote gevolgen hebben voor onze natuur. Ontsnapte roofvogels kunnen bijvoorbeeld concurreren met wilde roofvogels of ziektes verspreiden onder inheemse soorten, die hierdoor sterk in aantallen kunnen dalen. Naast rechtstreekse concurrentie, kunnen ontsnapte roofvogels ook een minder zichtbare impact hebben op wilde dieren. Indien ontsnapte vogels paren met wilde vogels en nakomelingen grootbrengen, worden de genen van ontsnapte vogels ook in de wilde populaties geïntroduceerd. Dit brengt grote gevolgen met zich mee. Zo zullen nakomelingen over verschillende generaties steeds ongezonder worden met soms zelfs uitsterven tot gevolg.
Bovendien zet het toestaan van het houden van roofvogels in gevangenschap ertoe aan dat wilde dieren (of hun eieren/jongen) uit de natuur worden weggevangen voor (illegale) handel.
Volgens de regelgeving mogen roofvogelshows alleen plaatsvinden wanneer ze een educatieve waarde hebben. Vogelbescherming Vlaanderen is van mening dat de educatieve waarde van roofvogelshows minimaal is en dat ze slecht zijn voor het dierenwelzijn van de vogels. Tijdens een roofvogelshow worden de vogels tentoongesteld aan een groot publiek en moeten ze ‘kunstjes’ verrichten die niet overeenkomen met hun natuurlijke gedrag. Het gedrag dat het publiek ziet is dus niet gelijk aan dat van een wilde roofvogel.
Daarnaast worden ook vaak verschillende soorten uilen gebruikt voor roofvogelshows. Ondanks dat uilen nachtdieren zijn, worden ze tijdens de shows urenlang in het daglicht aan het werk gezet. Dit druist volledig tegen het dierenwelzijn in en zorgt voor incorrecte educatie. Ook een rapport uit Nederland (zie bronnen) bevestigt dat de educatieve waarde van roofvogelshows sterk verschillend is, maar over het algemeen ondermaats.
Wat doet Vogelbescherming Vlaanderen?
Positieflijst voor vogels nodig
Vogelbescherming Vlaanderen ijvert voor een positieflijst voor vogels. Een positieflijst is een (zo beperkt mogelijke) lijst van vogelsoorten die gehouden mogen worden door een particulier. Indien er een positieflijst zou komen, horen daar volgens ons geen roofvogels en uilen op. Een positieflijst schept duidelijkheid, zowel voor particulieren (welke vogels mag ik houden en welke niet) als voor de natuur- en dierenwelzijnsinspectie. Van zodra een particulier een vogelsoort in het bezit heeft die niet op de positieflijst staat, is deze persoon in overtreding.
Rechtszaken CITES-soorten
Vogelbescherming Vlaanderen stelt zich regelmatig burgerlijke partij bij rechtszaken die betrekking hebben op de handel in/het houden van vogels. Zo krijgen we zicht op de schaal en aard van de handel en illegale praktijken. Deze kennis vormt de basis voor onze wetsvoorstellen, zoals de positieflijst voor vogels.
Inbeslagnames –> opvangcentra
In beslag genomen wilde dieren komen vaak in de opvangcentra voor vogels en wilde dieren terecht. Vaak kunnen deze dieren niet meer in het wild worden vrijgelaten en moet er veel moeite worden gedaan om kwalitatieve permanente huisvesting te voorzien. Dit vergt een grote hoeveelheid tijd en geld.
"Vogels kunnen in gevangenschap niet hun natuurlijke gedrag vertonen. Dat zorgt (in veel gevallen) voor stress en dus voor een verminderd dierenwelzijn."
- Vogelbescherming Vlaanderen
Wat zegt de huidige wetgeving?
Wetgeving over roofvogelshows
Als iemand een roofvogel wil gebruiken voor demonstraties, dan moet dit gemeld worden aan de stad of gemeente waar de demonstratie plaatsvindt.
Roofvogeldemonstraties vinden alleen plaats tijdens evenementen gericht op dieren of samenkomsten van roofvogelhouders, roofvogeltentoonstellingen, educatieve of culturele evenementen in verband met geschiedenis, jacht en natuur.
Ook moeten roofvogeldemonstraties een educatieve en informatieve waarde hebben. Het publiek moet informatie krijgen over de naam en herkomst van de gebruikte vogelsoorten, het beschermingsstatuut, de levenswijze en het voedsel. Wanneer je een roofvogel tentoonstelt, moet je een naambordje met bovenstaande informatie voorzien bij je vogel.
Demonstraties op een school tijdens de lesuren zijn mogelijk als ze een educatieve functie hebben. Op schoolfeesten zijn ze niet toegelaten.
Naar analogie met een educatieve demonstratie op school is een demonstratie op een natuurkamp ook mogelijk (het natuurkamp is dan een educatief evenement in verband met natuur).
Een demonstratie tijdens een kinderkamp (dat geen natuurkamp is) of in een vakantiepark is geen educatief evenement in verband met geschiedenis, jacht en natuur. Daarom is het niet toegelaten. Binnen de huidige regelgeving is het wel mogelijk om een workshop te organiseren (die niet kadert binnen een ander evenement of festiviteit) waarvoor mensen zich bewust moeten inschrijven en waarbij het aantal deelnemers beperkt is.
De volgende voorbeelden van demonstraties zijn dus niet toegelaten:
- aanvliegen van (trouw)ringen door roofvogels;
- fotoshoots met roofvogels;
- roofvogels op (privé)feestjes zoals communiefeesten en schoolfeesten;
- demonstraties in een vakantiepark, tijdens een speelpleinwerking;
- met de roofvogel op straat lopen los van een evenement of jachtgebeuren tot vermaak van een publiek.
Wetgeving over het houden van roofvogels
Elke persoon die een dier houdt, verzorgt of te verzorgen heeft moet de Vlaamse Codex Dierenwelzijn van 17 mei 2024 respecteren. Dat geldt dus ook voor de roofvogelhouder of –verzorger. Deze wet bevat algemene bepalingen voor het houden van dieren.
Het Besluit van de Vlaamse Regering van 15 juni 2018 betreffende het welzijn van in gevangenschap gehouden roofvogels regelt specifiek de verzorging, de huisvesting, het transport en de verhandeling van roofvogels en demonstraties met roofvogels. De algemene bepalingen uit de Codex van 2024 blijven gelden.
Slechtvalk (foto: Jogchum Vrielink)
Hoe kan je het best leren over roofvogels?
Leren over roofvogels (en over andere wilde dieren) doe je het best door hen te bekijken in hun natuurlijke habitat. Op deze manier kan je hun natuurlijke gedrag zien én kan je tegelijkertijd leren over de omgeving waarin ze zich bevinden. Wanneer je wilde dieren in de natuur opzoekt moet je er wel rekening mee houden dat je hun natuurlijke gedrag niet verstoort. Kom dus niet te dichtbij en voeder ze niet. Bij roofvogels hou je best minimaal 50 tot 100 meter afstand zodat je ze niet verstoort. Je kunt ze dan met een verrekijker alsnog van dichtbij bekijken.
Niet alle dieren zijn makkelijk te vinden in de natuur, daarom kun je ook veel leren over dieren in de vele boeken die over ze geschreven zijn. Je kunt daarin leren over hun gedrag, hun voedsel, de omgeving waarin ze zich begeven en over hun uiterlijk. Ook beelden van wildcamera’s (bijvoorbeeld in nestkasten) zijn zeer leerrijk en interessant om te bekijken.
Wat met de valkerij?
Bij valkerij worden roofvogels ingezet om te jagen op vogels en kleine zoogdieren. Dit wordt gedaan om deze dieren te bestrijden of om ze te verjagen. Een valkenier moet een opleiding volgen om erkend te worden. Valkerij is dan ook erkend als werelderfgoed.
Valkeniers mogen ook roofvogelshows geven. Vogelbescherming Vlaanderen pleit voor het afschaffen van roofvogelshows, zoals beschreven in ons standpunt.
Voor de valkerij worden roofvogels in gevangenschap gehouden en gekweekt. Hiervoor geldt dus ook dat dit kan aanzetten tot het vangen van wilde vogels om te verkopen op de (illegale) markt. Daarnaast gelden bij de valkerij dezelfde risico’s als bovengenoemd wanneer een vogel ontsnapt. Vogelbescherming Vlaanderen is om deze redenen geen voorstander van het in stand houden van de valkerij.
Met dank aan Kerkuilwerkgroep Vlaanderen en Roofvogelwerkgroep (F.I.R).
Bronnen
- Standpunt Vogelbescherming Nederland
- Standpunt Partij voor de Dieren
- Rapport Roofvogel- en uilenshows in Nederland
- Regelgeving roofvogeldemonstraties Vlaanderen